विसंबणे :

माझ्या धाकट्या मुलीला धडा शिकवित होते. एका पक्षिणीची गोष्ट होती ती.एका शेतकऱ्याच्या शेताच्या बांधावर या पक्षिणीचे घरटे होते.शेतातील पिकांचे नुकसान करणाऱ्या पक्षिणीचे घरटे ताबडतोब पाडून टाका, असा हुकूम शेतकऱ्याने त्याच्या नोकरांना दिला.पक्षिण त्यावेळी दाणे गोळा करयल गेली होती हा संवाद तिच्या पिल्लांनी ऎकला. पिल्ले बिचारी हवाल्दिल झाली. आई येताच त्यांनी सारी हकिगत तिला सांगितली आणि विचारले,"आई, आता काय करायचे? कुठे जायचे गं?" पक्षिण शांत होती. ती म्हणाली,"काही काळजी करु नका बाळांनो. स्वस्थ झोपा, काही होणार नाही आपल्या घराला." असेच काही दिवस गेले. पिले मोठी होत होती,पक्षिण शेतातील पिकांवर ताव मारीत होती. एक दिवस पुन्हा शेतकरी आला, झाडावरील घरटे बघून तो संतापला म्हणाला," फार झाले ! उद्या मीच काठीने हे घरटे काढून टाकतो." पिल्लांनी पुन्हा आईला झाल्या प्रकाराचा वृतांत सांगितला. पक्षिण म्हणाली,"चला बाळांनो, आता निघायलाच हवं. " पिल्ले म्हणाली ,"आई,या पूर्वी किती वेळा आम्ही आसच सांगत होतो, तेव्हा तू शांत रहिलीस मग आताच ही घाई क?" त्यावर पक्षिण म्हणाली,"जोपर्यंत शेतकरी दुसर्याला आपले घरटे पाडायला सांगत होता,तोपर्यंत काळजी नव्हती.आता तो पर्यंत स्वतःच येईन म्हणालयं, म्हणजे तो येणारच, तेव्हा आता आपली सोय दुसरीकडे बघायलाच हवी" थोड्क्यात लोकांवर आवलंबून राहिल्यास काम होणे नाही. स्वतः मेल्याशिवाय स्वर्ग दिसत नाही म्हणतात तशासारखेच काहिसे. रामदास स्वामी म्हणतात,"जो दुसऱ्यावरी विसंबला त्याचा कार्यभाग बुडाला" पण हल्लीच्या या धकाधकीच्या जगात सगळी कामे स्वतः करायची म्हणजे अवघडच. अवलंबून राहण्याला पर्यायच नसतो मुळी.सकाळ झाल्यापासून पेपरवाला, दूधवाला, मुलांना शाळेत सोडणारा रीक्षावाला,कामवाली बाई अशी सुरुवात होते.नुसती माणसेच नव्हे तर नळ, गॅस,वीज,फोन यावरही आपले जीवन एवढे अवलंबून आहे कि आपले पूर्वज या सगळ्याविना कसे जगले असा प्रश्न पडावा! मोबाईल फॊनने तर ह्या साऱ्यांवर कडी केलेली आहे.आजकाल सर्व थरांतील अबालवृध्दांना या बेट्याने आपला गुलाम करुन ठेवले आहे. सकाळी त्याच्यामधे गजर लाव. कामासाठीची reminders ठेव.कुठेही जाण्याआधी रिंग दे. पोचल्यावर मिस कॉल. sms पाठव. खरेदी केल्यावर त्याच्याच (calculator) कॅल्सी वर हिशेब कर. गाणी ऎका, फोटॊ काढा. विसंबण्याची परमावधी म्हणजे मोबाईल. शिवाय आजच्या युगात स्वतः कामे करण्यापेक्षा काम करुन घेणाराच श्रेष्ठ ठरत आहे.विसंबून राहणार श्रेष्ठ ठरत आहे.आज कालची वाढती मॅनेज्मेंट्ची कॉलेजेस काय दर्शवितात? उत्तम मॅनेजर कोण जो जस्तीत जास्त लोकांकडून कामे करुन घेतॊ तो.शिक्षण संपताच मॅनेजर म्हणून नॊकरी मिळ्वायची, आणि सर्वात जास्त पगार घ्यावयाचा. मग स्वतः काम करुन वर जाण्याचा प्रश्न येतोच कुठे? आजच्या काळात रामदास स्वामी असते तर त्यांना श्लोक बदलावा लागला असता. पावसावर विसंबून रहायला नको म्हणून माणसाने धरणे बांधली. एकूणच निसर्गावर विसंबून रहायला नको, म्हणून माणसाने सतत धडपड केली, त्यालाच आपण म्हणतो, वैज्ञानिक प्रगती.पण तो देव हि असा आहे कि माणसाने कितीही शोध लावले तरी काही बाबतीत त्याला हतबल ठरवतो. जन्म देणे ह्या गो्ष्टीवर मानवाने जय मिळवला तरी मृत्युपुढे त्याला हातच टेकावे लागत आहेत. म्हणूनच कित्येक दुर्धर समजल्या जाणऱ्या व्यांधींवर आखंड संशोशन होऊनही डॉक्टर म्हणतात ,"We treat but He cures !" आणि नको असलेले जन्म नाकरता येतात , मात्र हवे असूनही मूल होत नसेल तेव्हा वैद्यकीय उपचारांबरोबर त्यालाच नवस बोलवे लागतात.
मूल लहान असताना आईवर अवलंबून असते.ते कधी एकदा सुटे होईल असे म्हणतानाहि त्याचे विसंबणे तिला खुप सुख देत असते, म्हणूनच मुले मोठी झाल्यावरचे रिकामपण खायला उठ्ते. त्या त्रिभुवन जननीची आपण सगळी लेकरे आहोत.तिने काही गोष्टी मुद्दामच तिच्या हातात ठेवल्या असतील, ज्या मुळे आपण तिच्यावर विसंबून राहू. आणि तिच्या समीप राहू असेच असेल नाही का?

©